کلید کمپکت-MCCB- MCB-کلیدهای مینیاتوری

کلیدهای اتوماتیک فشار ضعیف :
بمنظور حفاظت تأسیسات روشنائی، برق صنعتی، سیم و کابل و ماشین آلات در برابر اضافه بار و جریان اتصال کوتاه از فیوز، کلید- فیوز و کلیدهای اتوماتیک استفاده می گردد. لیکن به لحاظ اینکه اولا فیوزها همیشه نمی توانند عمل حفاظت موضعی و سلکتیو را در انواع مختلف شبکه ها بطور کامل و بدون خطا انجام دهند و در ثانی بعلت اینکه در شبکه سه فاز در موقع ازدیاد جریان اغلب قطع سه فاز بطور همزمان لازم و ضروری است لذا نمی توان همیشه از فیوز و کلید- فیوز استفاده کرد. در ضمن در بعضی از شبکه های توزیع می بایست به محض برگشت جریان (ولتاژ) یا افت بیش از حد مجاز ولتاژ، مدار بطور خودکار قطع و آلارمهای لازم ایجاد گردد. همچنین در بعضی موارد ورود اتوماتیک یا دستی دیزل ژنراتور یا ترانسفورماتور در شبکه توزیع جهت تداوم کار شبکه یا انجام تعمیرات دوره ای شبکه اجتناب ناپذیر می باشد. در چنین حالاتی فقط از کلید اتوماتیک می توان استفاده کرد.

کلیدهای اتوماتیک علاوه بر موارد فوق نسبت به فیوزها و کلید- فیوزها دارای مزایای زیر می باشند :

• کلید خودکار پس از قطع مدار در اثر جریان زیاد و یا هر عامل دیگری بلافاصله مجددا آماده بهره برداری می باشد.

• با کمک کنتاکتهای فرعی که در آن تعبیه شده می توان وضعیت کلید را در هر حالت (قطع، وصل یا وقوع خطا) توسط سیگنال تعیین و در اطاق فرمان منعکس کرد.

• ساختمان این کلیدها بگونه ای است که اگر کلید را بر روی یک مدار اتصال کوتاه شده ببندیم، در ضمن عمل بسته شدن، رله اضافه جریان کلید به سرعت وارد عمل شده و مدار را قطع می کند.
از انواع کليدهای فشار ضعيف می توان به کلیدهای زیراشاره کرد:
کلیدهای اتوماتیک کمپکت Moulded Case Circuit Breaker: MCCB
کلیدهای اتوماتیک هوایی Air Circuit Breaker: ACB
کلیدهای مینیاتوری Miniature Circuit Breaker: MCB
کلیدهای حافظ موتور Motor Protection Circuit Breaker: MPCB
کلیدهای محافظ جان Residual Current Circuit Breaker: MCCB

کلید اتوماتیک و کلید غیر اتوماتیک:ابتدا لازم است بدانیم کلیدهای اتوماتیک با کلیدهای غیر اتوماتیک چه فرقی دارند،کلیدهای اتوماتیک به کلیدهایی گفته می شود که دارای رله هستند و هر کدام برای کاربردهای مخصوصی مورد استفاده قرار می گیرد بطور مثال کلیدهای اتوماتیک هوایی دارای رله های بسیار هوشمندی از نوع رله های الکترونیکی هستند،اما کلیدهای غیر اتوماتیک کلیدهایی هستند که صرفا"برای قطع و وصل مورد استفاده قرار میگیرد و فاقد رله می باشند بطور مثال کنتاکتور یک تجهیز غیر اتوماتیک است که برای قطع و وصل های گوناگون با کاربردهای مختلف یک مشخصه ای دارد مثلا"کنتاکتور AC3 برای بارهای القایی است.

بیشترین توصیه ای که روی کلیدهای فشار ضعیف انجام می دهند روی current limiting است، هر چه این خاصیت بیشتر شود کلید گرانتر می شود.این خاصیت مستقیما"به زمان قطع کلید بستگی دارد.
*معمولأ در کاتالوگ کليدهای فشار ضعيف دو مشخصه فنی به نامهای ICU و ICS مشخص شده اند که دانستن مفهوم آنها در انتخاب کليد مهم است.
ICU : جريان اتصال کوتاهی که کليد تنها يکبار بدون آنکه آسيبی ببيند قادر به قطع آن می باشد و برای دفعات بعدی نياز به تعمير و سرويس و يا تعويض دارد.
ICS : جريان اتصال کوتاهی که کليد به دفعات قادر به قطع آن می باشد بدون اينکه آسيبی ببيند و يا نياز به تعمير و يا تعويض پيدا کند.
بحث اتصال کوتاه در استاندارد IEC60974-2 دارای دو Category میباشد:
Category 1 :در این نوع، کلیدها بدون رنج اتصال کوتاه هستند و به ازای اتصال کوتاه، لازم است مورد بازبینی قرار گیرند.
Category2:در این نوع، کلیدها یک مدت زمان کوتاه برای تحمل جریان اتصال کوتاه دارند و این قضیه به Current Limiting وسیله بستگی دارد.
در نوع دوم حفاظت و سلامت تجهیزات بهتر از نوع اول است.

کليدهای اتوماتيک کمپکت
نرم این کلیدها از A160 تا 1600A است اما اين کليدها حداکثر تا 3200A نیز ساخته می شوند. فريم اين کليدها با افزايش جريان نامی آنها بزرگ می شود. بطور مثال کليدهای کمپکت ساخت شرکتABB،تیپ I somax آن از 125A تا 3200A ساخته می شود.

کليدهاي هوايي
اين کليدها از انواع ديگری از کليدهای اتوماتيک فشار ضعيف هستند که در آمپراژ بالا مورد استفاده قرارمی گيرند. حد بالای جريان اين کليدها تا 6300A می باشد. نرم این کلیدها از630A تا 16300A است. کاربرد اين کليدها عمدتأ در ورودی تابلوها می باشد که هم جريان بالايي دارد و هم برای برقراری Selectivity کامل بين کليدهای ورودی و کليدهای خروجی که معمولأ از نوع کمپکت می باشند، بکار برده می شود. کليدهای هوايي دارای رله هايي که در داخل خود کليد جاسازی شده اند(Built-in) می باشد. ويژگی اين رله ها خاصيت تاخيری يا Time Delay آنهاست که عنصر اصلی در تامين Selectivity از طريق صدور فرمان قطع با تاخير می باشند. (Selectivity همان پديده تقدم قطع در خروجيها نسبت به ورودی هاست. به اين معنی که اگر خطايي در يک فيدر خروجی رخ داد، ابتدا کليد خروجی قطع شود و تنها در صورت تداوم خطا روی مدار و عمل نکردن کليد خروجی، کليد ورودی با تاخير کل تابلو را بی برق می کند. اهميت اين موضوع در اين است که در صورت وقوع خطا در يکی از خروجيها کل تابلو بی برق نشود.
يادآوری : استفاده از کليدهای کمپکت در هر دو مدار خروجی و ورودی در تابلو حتی اگر کليد ورودی دو سايز بالاتر از بالاترين سايز کليد در خروجيها انتخاب شود، تنها در محدوده کوچکی از جريان اتصال کوتاه، Selectivity را تامين می کند و به هر حال Selectivity کامل بدست نمی آید.
کليدهای مينياتوری
از انواع کليدهای فشار ضعيف که معمولأ در جريانهای پايين و در تابلوهای روشنايي وتابلوهای توزيع با توان کم و يا جهت حفاظت مدارات کنترل و فرمان تجهيزات و تاسيسات برقی مورد استفاده قرار می گيرد. جريان قطع اتصال کوتاه اين کليدها معمولأ چندان بالا نيست.حداکثر جریان مورد استفاده با کلید مینیاتوری 100A است و همینطور جریان قطع اتصال کوتاه این کلیدها بصورت نرم 10KA و حداکثر 25KA است.این کلیدها دارای دو نوع کاربرد صنعتیIEC60947 و کاربرد مسکونی IEC60898 هستند.

کليدهای حافظ موتور
همانگونه که از اسم این کلیدها معلوم است این کلیدها برای حفاظت موتورها بسیار کاربرد دارند.این کلیدها معمولا" تا 100A ساخته می شوند و برای موتورهای تا 55KW مناسب هستند.
کليدهای حافظ جان
یکی از عوامل اصلی در بروز خسارات مالی ، صدمات و تلفات جانی به ویژه در منازل مسکونی ، مراکز اداری ، تجاری و مجتمع های صنعتی عدم رعایت مسائل ایمنی در استفاده از انرژی برق می باشد . بمنظور حفاظت از جان افراد در مقابل خطر برق گرفتگی و جلوگیری از خطرات جریان نشتی از کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی ( محافظ جان ) استفاده می شود . این کلیدها که براساس حساسیت خود به دو نوع خانگی و صنعتی تقسیم می شوند ، علاوه بر حفاظت افراد در مقابل تماس مستقیم و یا غیر مستقیم برق ، با جلوگیری از نشتی جریان در حفاظت دستگاه ها و تجهیزات صنعتی نیز موثر می باشند . براین اساس در صورتی که حساسیت کلیدها تا 30 میلی آمپر باشد این کلید به عنوان حفاظت از جان و در صورتی که حساسیت آن بیشتر از 30 میلی آمپر باشد به عنوان حفاظت از تجهیزات صنعتی بکار می رود .
اساس کار کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی ، مقایسه جریان ورودی با جریان خروجی کلید می باشد به طوری که اگر جریان نشتی در مداری که کلید در آن واقع شده است بیشتر از حساسیت کلید باشد کلید عمل کرده و جریان ورودی و در نتیجه مدار را قطع می نماید . از مزایای دیگر استفاده از کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی جلوگیری از بروز آتش سوزی در اثر وجود جریان نشتی می باشد . باتوجه به اینکه یک جریان نیم آمپری می تواند باعث بروز آتش سوزی شود ، کلید حفاظت از خط برق گرفتگی با تشخیص جریان نشتی و قطع جریان ورودی ، مانع از بروز آتش سوزی می شود . همچنین از آنجا که در صورت وجود جریان نشتی در بدنه وسائل برقی ، این جریان به مرور زمان زیاد می شود و احتمال سوختن وسایل برقی را به وجود می آورد لذا استفاده از کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی ضروری بوده و با توجه به کاهش میزان هدر رفتن انرژی الکتریکی و برق مصرفی صرفه جوئی اقتصادی و حفظ ثروتهای ملی را نیز در بر خواهد داشت.
مشخصات کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی ( جریان نشتی ) :
• دمای کاری کلیدها جهت قطع جریان نشتی متناوب از 25- تا 40- درجه سیلسیوس و با قدرت اتصال کوتاه 6 تا 25 کیلو آمپر می باشد .
• جهت حفاظت کـلـیـدهـا و مـدار مصرفی در مـقـابـل اتصال کوتاه و اضافه بار بایستی فیوز پشتیبان (Back-Up Fuse) با توجه به جریان نامی کلید و مشخصات ارائه شده در کاتالوگ نصب گردد .
• کلیدها با جریان نامی 125-16 آمپر تولید می شوند .
• کلیدها جهت استفاده مشترکین تکفاز ( خـانـگی ) بـه صورت دو پـل ( فـاز + نـول ) و مشترکین سه فـاز ( صنعتی ) به صورت چهار پل ، که می تواند همراه با نول و یا بدون نول ( در سیستم های سه سیمه ) بکار رود .
• میزان جریان قطع خودکار کلیدها ( حساسیت ) از 10 میلی آمپر تا .51 آمپر ، و مدت زمان قطع حداکثر 200 میلی ثانیه است .
• باتوجه به موقعیت نصب ، سیم های ورودی و خروجی می توانند از بالا و یا پائین به کلید متصل شوند که این امر در کارکرد کلید اثری نخواهد داشت .
• درجه حفاظت کلیدها برای جلوگیری از ورود اجسام خارجی برابر با IP 40 می باشد.
• کلیه عملیات نصب و رفع نقص بایستی توسط فرد متخصص انجام شود .

• ترمینال های ورودی و خروجی کلیدها باتوجه به آمپر کلید برای بالاترین قطر کابل یا سیم در نظر گرفته شده و از این نظر مشکلی وجود نخواهد داشت .

عیب یابی آی سی های cmos

 

این آی سی ها با ولتاژهای بین 3 تا 15 کار می کنند و در بهترین حالت از 9 تا 12 ولت هم استفاده نمایید و از یک آی سی رگولاتور برای ثابت نگه داشتن ولتاژ 12 ولت به طریق زیر استفاده کنید.

ولتاژ مثبت منبع تغذیه را با U_s یا V_dd یا +V_ss و یا +V_DD و ولتاژ خط شاسی منفی را با GND (گراند یا شاسی) نشان می دهند.

آی سی های سیموس (CMOS) معمولا با 4000 و یا 74C… شروع می شوند.مثل 4011

ولتاژ ورودی گیت های داخل آی سی های سیموس (CMOS) نبایستی از ولتاژ منبع تغذیه بیشتر باشد (به جز آی سی 4049،4050)

برای اینکه بدانیم داخل آی سی های سیموس (CMOS) یا TTLچه گیت هایی وجود دارد.می توان از کتاب آی سی های سیموس (CMOS) یا TTL استفاده نمود.

ورودی گیت های آزاد این آی سی ها اگر H باشد،بایستی ولتاژ مثبت منبع و اگر L باشد بایستی به ولتاژ منفی منبع وصل نمایید تا در کار مدار اختلال و اشکالی پیش نیاید.

هنگامی که تغذیه آی سی سیموس (CMOS) قطع است به گیت ها،ورودی ندهید که باعث سوختن آن می شود.

وقتی که با دست پایه های آی سی های سیموس (CMOS) را لمس کنیم،الکتریسیته ساکن موجود در روی پوست دست باعث می شود که جریان خیلی کمی (حدود  آمپر) از آی سی عبور کند و با توجه به این امپدانس ورودی اکسید متال که جنس آی سی های سیموس (CMOS) از آن بوده،حدود  اهم می باشد،بنابراین ولتاژی که روی پایه های آی سی افت می کند برابر است با 100 ولت که در نتیجه این 100 ولت باعث سوختن آی سی می شود.برای جلوگیری از این کار می توان یک زینر دیود 50 ولتی بین ورودی و خروجی قرار داد.

آی سی های سیموس (CMOS) درجه حرارت -40 تا +85 درجه سانتیگراد را تحمل می کنند.

در موقع تماس با این آی سی ها،با دست دیگر فیبر مسی مدار را لمس کنید.

فیش های اهم متر را به پایه های آی سی های سیموس (CMOS) اتصال ندهید.

آی سی های سیموس (CMOS) را در کاغذهای آلومینیومی قرار دهید که از الکتریسیته ساکن محفوظ باشند.

در موقع لحیم کاریري،قسمت قلزی هویه با گیره به شاسی وصل شود.

آی سی های سیموس (CMOS) معمولا یا 14 پایه،یا 16 پایه . یا 24 پایه می باشند و اگر 14 پایه باشد،پایه 7 و 14 ولتاژ تغذیه است(7 منفی و 14 مثبت) و اگر 16 پایه باشد،پایه 8 و 16 ولتاژ تغذیه است و اگر 24 پایه باشد،پایه 12 و 24 ولتاژ تغذیه می باشد.

چون در مدارات دیجیتالی،اکثرا به یک سیگنال ژنراتور نیاز است که موج مربعی (پالس مربعی) تولید می کند،بنابراین از مدار زیر می توان استفاده نمود.

فرکانس ساخته شده در مدار بالا برابر است با :

 

فرکانس={ مقدار خازن(فاراد)*مقاومت(اهم) } / 2.2

 

که در شکل بالا دو گیت 4011،قسمتی از آی سی 4011 می باشد و ولتاژ + پایه 14 و ولتاژ- به پایه 7 آی سی وصل می شود و خروجی نقطه A و شاسی می باشد.

اگر گیت AND با دو ورودی نیاز باشد،می توان از آی سی سیموس CMOS 4081 استفاده نمود و اگر گیت AND با سه ورودی مورد نیاز باشد،از آی سی 4073 استفاده نمود.

اگر گیت OR با دو ورودی نیاز باشد،می توان از آی سی 4075 استفاده نمود و اگر گیت OR با چهار ورودی نیاز باشد،می توان از آی سی سیموس CMOS 4072 استفاده نمود.

اگر گیت NAND با دو ورودی مورد نیاز باشد،می توان از آی سی سیموس CMOS 4011 استفاده نمود و اگر گیت NAND با سه ورودی مورد نیاز باشد می توان از آی سی سیموس CMOS 4023 استفاده نمود و اگر گیت NAND با چهار ورودی نیاز باشد می توان از آی سی سیموس CMOS 4012 استفاده نمود.

اگر گیت NOT مورد نیاز باشد،می توان از آی سی سیموسCMOS 4009 استفاده نمود و اگر گیت NOT با سه ورودی مورد نیاز باشد،می توان از آی سی سیموس CMOS 4001 استفاده نمود.

اگر گیت NOR با دو ورودی مورد نیاز باشد می توان از آی سی سیموس CMOS 4001 استفاده نمود و اگر گیت NOR با سه ورودی مورد نیاز باشد می توان از آی سی سیموس CMOS 4025 استفاده نمود

رله ی کنترل فاز و طریقه ی نصب آن

کاربرد

رله اضافه جریان سه فاز (کنترل بار) جایگزینی مناسب برای رله های بی متال است که در موارد زیر کاربرد دارد:

_ جلوگیری از سوختن موتورهای سه فاز در هنگام اضافه بار٬ دو فاز شدن و اتصال کوتاه

حفاظت ژنراتورها و ترانس های قدرت در مقابل اضافه بار و اتصال کوتاه .

_ حفاظت موتورهای تک فاز و دو فاز (استفاده از یک یا دو کانال جریان) .

 مشخصه های کنترل بار :

۱٫      جایگزین بیمتال

۲٫      مدار الکترونیکی با عمر بسیار زیادو بدون استهلاک مکانیکی

۳٫      دقیق و مطمئن در تمامی شرایط و عدم وابستگی به دمای محیط

۴٫      قابلیت تنظیم جریان توسط دسته ی ampers

5.      دارای تایمر تاخیر در وصل با زمان ثابت

۶٫      قابلیت تنظیم تاخیر در قطع توسط دکمه ی delay

7.      دارای دو حالت عملکرد قفل شونده و اتوماتیک

۸٫      قابلیت های ویژه

a)      نمایش دهنده ی حالت خط قبل از قطع خروجی

b)      دارای نمایشگر وصل خروجی

c)      دارای نمایشگر حالت خطا fault

طرز کار

رله کنترل باربا داشتن سه عدد ترانس جریان داخلی جریان هر یک از کانال های جریان را مانند آمپرمترهای انبری اندازه گیری کرده و باجریان تنظیم شده مقایسه می کند و در صورت اضافه شدن جریان هر خط از مقدار تنظیم شده مصرف کننده رااز مدار خارج می کند .

برای پوشش دادن زمان استارت در موتورهایی که اضافه بار زیادی دارند پیچ تنظیمی بر روی رله برای تنظیم زمان تاخیر پیش بینی شده است.

طریقه ریست کردن رله

بعد از اینکه رله عمل کرد باید رله ریست شود تا به حالت کار عادی بازگردد.

ریست کردن کنترل بار به سه طریق قابل انجام است:

۱-      با استفاده از دکمه ریست روی دستگاه

۲-      با قطع مدار تغذیه رله برای چند لحظه

۳-      ریست اتوماتیک که با اتصال دو ترمینال T1 و T2 بعد از حدود یک دقیقه به طور خودکار انجام میشود.

طریقه ی نصب

  

 برای این کار کافی ا ست سه سیم حامل جریان فازها را از سه کانال مجزای رله عبور داده و ترمینال های ۱۵ و ۱۶ را در مدار فرمان کنتاکتور به صورت سری قرار دهیم از ترمینال ۱۸ میتوان برای دستگاههای هشدار دهنده هنگام قطع استفاده کرد. تغذیه دستگاه توسط دو ترمینال A1 و A2 انجام میشود .

توجه: جهت عبور جریان از داخل کانالها تاثیری در کارکرد کنترل بار ندارد.

مزیت نسبت به بی متال

 بی متال ها به علت عملکرد حرارتی زمان عکس العمل طولانی تری دارند و عملکرد آنها تا حدود زیادی وابسته به دمای محیط است ٬ در مقابل کنترل فازها به دلیل عملکرد القایی واستفاده از مدارات الکترونیکی دارای زمان عکس العمل سریع بوده و حرارت محیط بر کار آن تاثیر نمی گذارد

ترانسفورماتورهای خشک

در ژوئیه ۱۹۹۹، شركت ABB، یك ترانسفور ماتور فشار قوی خشك به نام “Dryformer “ ساخته است كه نیازی به روغن جهت خنك شدن بار به عنوان دی الكتریك ندارد.در این ترانسفورماتور به جای استفاده از هادیهای مسی با عایق كاغذی از كابل پلیمری خشك با هادی سیلندری استفاده می شود.

تكنولوژی كابل استفاده شده در این ترانسفورماتور قبلاً در ساخت یك ژنراترو فشار قوی به نام "Power Former"در شركتABB به كار گرفته شده است. نخستین نمونه از این ترانسفورماتور اكنون در نیروگاه هیدروالكترولیك “Lotte fors” واقع در مركز سوئد نصب شده كه انتظار می رود به دلیل نیاز روزافزون صنعت به ترانسفورماتور هایی كه ازایمنی بیشتری برخوردار باشند و با محیط زیست نیز سازگاری بیشتری داشته باشند، با استقبال فراوانی روبرو گردد.

ایده ساخت ترانسفورماتور فاقد روغن در اواسط دهه ۹۰ مطرح شد. بررسی، طراحی و ساخت این ترانسفورماتور از بهار سال ۱۹۹۶ در شركت ABB شروع شد. ABB در این پروژه از همكاری چند شركت خدماتی برق از جمله Birka Kraft و Stora Enso نیز بر خوردار بوده است.

● تكنولوژی

ساخت ترانسفورماتور فشار قوی فاقد روغن در طول عمر یكصد ساله ترانسفورماتورها، یك انقلاب محسوبمی شود. ایده استفاده از كابل با عایق پلیمر پلی اتیلن (XLPE) به جای هادیهای مسی دارای عایق كاغذی از ذهن یك محقق ABB در سوئد به نام پرفسور “Mats lijon” تراوش كرده است.

تكنولوژی استفاده از كابل به جای هادیهای مسی دارای عایق كاغذی، نخستین بار در سال ۱۹۹۸ در یك ژنراتور فشار قوی به نام “ Power Former” ساخت ABB به كار گرفته شد. در این ژنراتور بر خلاف سابق كه از هادیهای شمشی ( مستطیلی ) در سیم پیچی استاتور استفاده می شد، از هادیهای گرد استفاده شده است.

همانطور كه از معادلات ماكسول استنباط می شود، هادیهای سیلندری ، توزیع میدان الكتریكی متقارنی دارند. بر این اساس ژنراتوری می توان ساخت كه برق را با سطح ولتاژ شبكه تولید كند بطوریكه نیاز به ترانسفورماتور افزاینده نباشد. در نتیجه این كار، تلفات الكتریكی به میزان ۳۰ در صد كاهش می یابد.

در یك كابل پلیمری فشار قوی، میدان الكتریكی در داخل كابل باقی می ماند و سطح كابل دارای پتانسیل زمین می باشد.در عین حال میدان مغناطیسی لازم برای كار ترانسفورماتور تحت تاثیر عایق كابل قرار نمی گیرد.در یك ترانسفورماتور خشك، استفاده از تكنولوژی كابل، امكانات تازه ای برای بهینه كردن طراحی میدان های الكتریكی و مغناطیسی، نیروهای مكانیكی و تنش های گرمایی فراهم كرده است.

در فرایند تحقیقات و ساخت ترانسفورماتور خشك در ABB، در مرحله نخست یك ترانسفورماتور آزمایشی تكفاز با ظرفیت ۱۰ مگا ولت آمپر طراحی و ساخته شد و در Ludivica در سوئد آزمایش گردید. “ Dry former” اكنون در سطح ولتاژ های از ۳۶ تا ۱۴۵ كیلو ولت و ظرفیت تا ۱۵۰ مگا ولت آمپر موجود است.

● نیروگاه مدرن Lotte fors

ترانسفورماتور خشك نصب شده در Lotte fors كه بصورت یك ترانسفورماتور – ژنراتور افزاینده عمل می كند ، دارای ظرفیت ۲۰ مگا ولت امپر بوده و با ولتاژ ۱۴۰ كیلو ولت كار می كند. این واحد در ژانویه سال ۲۰۰۰ راه اندازی گردید.

اگر چه نیروگاه Lotte fors نیروگاه كوچكی با قدرت ۱۳ مگاوات بوده و در قلب جنگلی در مركز سوئد قرار دارد اما به دلیل نوسازی مستمر، نیروگاه بسیار مدرنی شده است. در دهه ۸۰ میلادی ، توربین های مدرن قابل كنترل از راه دور در ان نصب شد و در سال ۱۹۹۶، كل سیستم كنترل آن نوسازی گردید. این نیروگاه اكنون كاملاً اتوماتیك بوده و از طریق ماهواره كنترل می شود.

● ویژگیهای ترانسفورماتور خشك

ترانسفورماتور خشك دارای ویژگیهای منحصر بفردی است از جمله:

۱) به روغن برای خنك شده با به عنوان عایق الكتریكی نیاز ندارد.

۲) سازگاری این نوع ترانسفورماتور با طبیعت و محیط زیست یكی از مهمترین ویژگی های آن است. به دلیل عدم وجود روغن، خطر آلودگی خاك و منابع آب زیر زمینی و همچنین احتراق وخطر آتش سورزی كم میشود.

۳) با حذف روغن و كنترل میدانهای الكتریكی كه در نتیجه آن خطر ترانسفور ماتور از نظر ایمنی افراد ومحیط زیست كاهش می یابد، امكانات تازه ای از نظر محل نصب ترانسفورماتور فراهم میشود.به این ترتیب امكانات نصب ترانسفورماتور خشك در نقاط شهری و جاهایی كه از نظر زیست محیطی حساس هستند،فراهم میشود.

۴) در ترانسفورماتور خشك به جای بوشینگ چینی در قسمتهای انتهایی از عایق سیسیكن را بر استفاده میشود.به این ترتیب خطر ترك خوردن چینی بوشینگ و نشت بخار روغن از بین میرود.

۵) كاهش مواد قابل اشتعال، نیاز به تجهیزات گسترده آتش نشانی كاهش میدهد. بنابراین از این دستگاهها در محیط های سر پوشیده و نواحی سرپوشیده شهری نیز می توان استفاده كرد.

۶) با حذف روغن در ترانسفورماتور خشك، نیاز به تانك های روغن، سنجه سطح روغن، آلارم گاز و ترمومتر روغن كاملاً از بین میرود.بنابراین كار نصب آسانتر شده و تنها شامل اتصال كابلها و نصب تجهیزات خنك كننده خواهد بود.

۷) از دیگر ویژگی های ترانسفورماتور خشك، كاهش تلفات الكتریكی است. یكی از راههای كاهش تلفات و بهینه كردن طراحی ترانسفورماتور، نزدیك كردن ترانسفورماتور به محل مصرف انرژی تا حد ممكن است تا از مزایای انتقال نیرو به قدر كافی بهره برداری شود. با بكار گیری ترانسفورماتور خشك این امر امكان پذیر است .

۸) اگر در پست، مشكل برق پیش آید، خطری متوجه عایق ترانسفورماتور نمی شود. زیرا منبع اصلی گرما یعنی تلفات در آن تولید نمی شود.بعلاوه چون هوا واسطه خنك شدن است و هوا هم مرتب تعویض و جابجا می شود، مشكلی از بابت خنك شدن ترانسفورماتور بروز نمی كند.

● نخستین تجربه نصب ترانسفورماتور خشك

ترانسفورماتورخشك برای اولین بار در اواخر سال ۱۹۹۹ در Lotte fors سوئد به آسانی نصب شده و از آن هنگام تاكنون به خوبی كار كرده است. در آینده اینزدیك دومین واحد ترانسفورماتور خشك ساخت ABB (Dry former ) در یك نیروگاه هیدروالكتریك در سوئد نصب می شود.

● چشم انداز آینده تكنولوژی ترانسفورماتور خشك

شركت ABB در حال توسعه ترانسفورماتور خشك Dryformer است. چند سال اول از آن در مراكز شهری و آن دسته از نواحی كه از نظر محیط زیست حساس هستند، بهره برداری می شود. تحقیقات فنی دیگری نیز در زمینه تپ چنجر خشك، بهبود ترمینال های كابل و سیستم های خنك كن در حال انجام است. در حال حاضر مهمترین كار ABB، توسعه و سازگار كردن Dryformer با نیاز مصرف كنندگان برای كار در شبكه و ایفای نقش مورد انتظار در پست هاست.

روشهاي کنترل کيفيت در آزمايشگاهها-بخش دوم : آزمون F

آزمـون F  براي مقايسه انحراف استانداردهاي دو روش اندازه گيري (آزمون دقت)

هدف از این آزمون مقایسه دقت (Precision) دو آزمایشگاه ، دو روش آزمون یا کالیبراسیون ، دو کاربر ، دو سیستم اندازه گیری (مجموعه ای متشکل از یک یا چند دستگاه اندازه گیری همراه با مجری ، شرایط محیطی و...) میباشد.

 اين آزمون مي تواند به دو منظور انجام گيرد:

1- آزمون اينکه آيا روش A از روش B (یا آزمایشگاه A از B ، کاربر A از کاربر B و... )بسياردقيق تر است (آزمون one -tailed)

2- آزمون اينکه آيا دقت روشهاي A و B (یا آزمایشگاههای A اوB ، کاربر های A و B و... )با هم تفاوت دارند ( آزمون two - tailed)

بنابراين اگر منظور از آزمون اين باشد که آيا يک روش کاليبراسيون جديد از يک روش کاليبراسيون استاندارد در حال استفاده بسيار دقيق‌تر است (يا برعکس)، بايستي از روش آزمون one –tailed استفاده کرد و اگر منظور اين باشد که آيا انحراف استانداردها بطور چشمگيري با هم اختلاف دارند، از روش آزمون two – tailed بايستي استفاده کرد.

بديهي است چون در آزمون t فرض بر يکسان بودن انحراف استانداردها مي‌باشد، آزمون two-tailed مي‌تواند اين فرض را بيازمايد و آن را صحه‌گذاري کند.

آزمون F ، نسبت واريانسهاي نمونه (Sample Variances ) حاصل از اندازه گيريهاي دو روش آزمون را مد نظر قرار مي‌دهد و به همین دلیل به این آزمون واریانس (پراش)نیز میگویند. درصورت کسر هميشه واريانس بزرگتر قرار مي گيرد تا هميشه آماره F ( در رابطه زير) بزرگتر يا مساوي 1 باشد:

F = s₁²/ s₂²  ≥1

که S₁  و S₂ بترتيب انحراف استاندارد هاي نمونه (تجربي) حاصل از اندازه گيريهاي مستقل طبق دو روش کاليبراسيون متفاوت است و از رابطه زیر بدست می ایند. (N تعداد آزمونها یا اندازه گیریهای مستقل است) 

در صورتيکه مقدارF نزديک 1 باشد، يکسان بودن انحراف استاندارهاي S₁ و  S₂  تائيد مي‌شود. اگر مقدار محاسبه آماره F از مقدار بحراني خاصي که از روي جدول F بدست مي آيد (F_crit) تجاوز نمايد، آنگاه فرض يکسان بودن انحراف استاندارهاي دو روش (S₁ وS₂) رد مي‌شود.  اين مقدار بحراني F_crit بستگي به تعداد تکرار اندازه‌گيريها (بعبارت بهتر تعداددرجات آزادي df₁=N₁-1و df₂=N₂-1)، همچنين سطح اطمينان مورد نظر( مثلاً 95% يا 99%)  و نوع آزمون  two – tailed و one –tailed دارد.

 

بعنوان قاعده کلي ميتوان برمبناي مقدار F محاسبه شده و مقدار بحراني آن (F_crit) اظهار نظر هاي زير را انجام داد:

 1- (F ≤ F_crit (df1 , df2 , P=95%

فرض يکسان بودن انحراف استانداردهاي دو روش فرض درستي است

 

2- (F > F_crit (df1 , df2 , P=95%

اختلاف فاحشي ( Significant ) بين انحراف استانداردهاي دو روش وجود دارد و يك روش از ديگري بسيار دقيق تر است(بالخصوص براي F>>1  مثلأ 4  و بيشتر)

 

نکته ) از این آزمون برای صحه گذاری روشها (Validation Method) نیز میتوان استفاده کرد .برای این منظور لازمست انحراف استاندارد یک روش موجود پذیرفته شده ، با انحراف استاندارد روش تحت صحه گذاری مقایسه شود.

نکته )  همجنین جدول زیر بریا آزمون F بصورت one-tailed بازای سطح اطمینان 95% تا 11 درجه آزادی در زیر آورده  شده است . برای بدست آوردن مقدار F_crit برای سایر درجات آزادی یا سایر سطوح اطمینان میتوانید به آدرس (لینک) زیر مراحعه کنید :

http://www.stattools.net/FTest_Tab.php

Critical Values of F for a one-tailed test & P=95%

df1	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
df2	P=95%
1	161.469	199.493	215.737	224.500	230.066	234.001	236.772	238.949	240.496	241.838	242.968
2	18.5128	18.9995	19.1642	19.2467	19.2969	19.3299	19.3536	19.3710	19.3852	19.3963	19.4043
3	10.1278	9.5522	9.2767	9.1173	9.0133	8.9408	8.8868	8.8452	8.8124	8.7857	8.7635
4	7.7087	6.9444	6.5915	6.3882	6.2561	6.1631	6.0943	6.0411	5.9988	5.9644	5.9359
5	6.6080	5.7861	5.4095	5.1922	5.0503	4.9503	4.8759	4.8184	4.7725	4.7350	4.7039
6	5.9874	5.1433	4.7570	4.5337	4.3874	4.2838	4.2067	4.1468	4.0990	4.0600	4.0275
7	5.5914	4.7374	4.3469	4.1204	3.9715	3.8660	3.7870	3.7257	3.6767	3.6366	3.6030
8	5.3177	4.4590	4.0662	3.8378	3.6875	3.5806	3.5004	3.4381	3.3881	3.3472	3.3130
9	5.1174	4.2565	3.8626	3.6331	3.4817	3.3738	3.2928	3.2296	3.1789	3.1373	3.1025
10	4.9647	4.1028	3.7083	3.4781	3.3258	3.2171	3.1355	3.0717	3.0204	2.9782	2.9429
11	4.8443	3.9823	3.5875	3.3567	3.2039	3.0946	3.0123	2.9480	2.8962	2.8536	2.8179

تكرار پذيري و تجديد پذيري معيارهائي براي كمي كردن دقت اندازه گيري

آزمايشگاها براي اطمينان از دقت (Precision) و مناسب بودن وضعيت عوامل تأثير گذار تصادفي و پراكندگي مناسب نتايج اندازه گيريهاي خود در طول زمان كاري و همچنين اختلاف قابل قبول نتايج حاصل از استفاده از روشها ، تجهيزات ، نفرات ، مكانها و همچنين زمانهاي كاري  مختلف نياز به كنترل تكرار پذيري و تجديد پذيري خود دارند . اينكار بسادگي با استفاده از تكرار مجدد (تجديد) يك آزمون قابل انجام است.

تكرار پذيري(Repeatability) و تجديد پذيري (Reproducibility) معيارهاي حدي براي بيان دقت (Precision) محسوب ميشوند و اين مطلب بروشني از تعريف آنها پيداست.

آماره هاي r و R بترتيب براي كمي كردن تكرار پذيري و تجديد پذيري استفاده ميشوند و بشرح زير تعريف ميشوند :

• تكرار پذيري (r) : مقداري است كه پيش بيني ميشود با يك احتمال معين (مثلأ 95%) ، قدرمطلق اختلاف بين دو نتيجه آزمون انفرادي حاصل از اندازه گيري برروي يك نمونه يكسان (ثابت) با روش اندازه گيري يكسان در شرائط مشابه (مجري يكسان ، دستگاه يكسان، آزمايشگاه يكسان و فاصله زماني كوتاه بين  آزمونها) از آن كوچكتر باشد.

|x₁-x₂|< r

r =t (p,v)SQRT(2) S_r

منظور از SQRT همان جذر ریشه دوم است.

• تجديد پذيري(R) : مقداري است كه پيش بيني ميشود با يك احتمال معين (مثلأ 95%) ، قدرمطلق اختلاف بين دو نتيجه آزمون انفرادي حاصل از اندازه گيري برروي يك نمونه يكسان (ثابت) با روش اندازه گيري يكسان تحت شرائط متفاوت (مجريان متفاوت ، دستگاههاي متفاوت يكسان، آزمايشگاههاي متفاوت و يا زمانهاي متفاوت) از آن كوچكتر باشد.

|x₁-x₂|< R

R =t (p,v)SQRT(2) S_R

در روابط فوق ضريب t با توجه به سطح اطمينان p و تعداد درجات آزاديn=n-1  و با مراجعه به جدول توزيع t تعيين ميشود و S_r و S_R بترتيب انحراف استانداردهاي تكرار پذيري و تجديد پذيري روش آزمون هستند كه يا معلوم هستند و يا معمولاأ ازرابطه زير  (انحراف استاندارد نمونه) برآورد ميشوند:

توجه : درصورتيكه اختلاف دو نتيجه آزمون در شرائط تكرار پذير (يا تجديد پذير ) كمتر از r (يا R) باشد ، بيانگر مناسب بودن نتايج و اطمينان بخش بودن آنهاست.

مدارفرمان

بهره برداری مطمئن و بی وقفه از تاسیسات الکتریکی و مراکز تولید نیرو و تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز تجهیزات برقی کارخانجات صنعتی و مراکز اقتصادی تا حدود زیادی به خصوصیات و ویژگی ها و طرز عمل کلیدها و وسایل کنترل مدارها بستگی دارد.

در مدارهای الکتریکی وسایل مختلفی به کار میرود که از مهمترین انها کنتاکتور یا کلید مغناطیسی است .استفاده از این کنتاکتور در مدارهای کنترل تنوع طراحی های مختلف را به وجود می آورد.

برای طراحی مدارهای کنترل و کار با آنها باید وسایل تشکیل دهنده آن را به طور کامل شناخت و به اصول ساختمان و مورد استفاده این وسایل آشنا شد.

وسایلی که در مدارهای فرمان به کار میروند به این قرار است:

1_کنتاکتور(کلید مغناطیسی)2_شستی استاپ استارت3_رله الکتریکی4_رله مغناطیسی5_لامپ های سیگنال 6-فیوزها 7_لیمیت سویچ8_کلیدهای تابع فشار 9_کلیدهای شناور10_چشم های الکتریکی(سنسورها)11_تایمر و انواع آن12_ترموستات13_کلیدهای تابع دور

کنتاکتور

در مورد کنتاکتور میتوان گفت که یک کلید مغناطیس است که وقتی ولتاژ مورد نظر به آن اعمال میشود یک سری کنتاکت(یا کلید)باز را بسته و یک سری کنتاکت بسته را باز میکند.که با استفاده از این خاصیت مدارهای مختلفی میتوان مدارهای زیادی رو طراحی کرد.

ساختمان کنتاکتور:
این کلید از دو هسته به شکل E یا U که یکی ثابت و دیگری متحرک است و در میان هسته ثابت یک بوبین یا سیم پیچ قرار دارد،تشکیل شده است. وقتی بوبین به برق وصل میشود با استفاده از خاصیت مغناطیسی ،نیروی کششی فنر را خنثی میکند و هسته فوقانی را به هسته تحتانی متصل کرده باعث میشود که تعدادی کنتاکت عایق شده از یکدیگر به ترمینال های ورودی و خروجی  کلید متصل میشود و یا باعث باز شدن کنتاکت های بسته کنتاکتور بسته کنتاکتور گردد.
در صورتی که مدار تغذیه بوبین  کنتاکتور قطع شود ،در اثر نیروی فنری که داخل کلید قرار دارد هسته متحرک دباره به حالت اول باز میگردد.
مزایای استفاده از کنتاکتورکنتاکتورها نسبت به کلیدهای دستی صنعتی مزایایی به شرح زیر دارند:
1_مصرف کننده می تواند از راه دور کنترل می شود.
2_مصرف کننده میتواند از چند محل کنترل شود.
3_امکان طراحی مدار فرمان اتوماتیک برای مراحل مختلف کار مصرف کننده وجود دارد.
4_سرعت قطع و وصل کلید زیاد و استهلاک آن کم است.
5_از نظر حفاظتی مطمئن ترند و حفاظت مطمئن تر و کامل تری دارند.
6_عمر موثرشان بیشتر است.
7_هنگام قطع برق،مدار مصرف کننده نیز قطع می شود و به استارت مجدد پیدا میکند؛در نتیجه از خطرات وصل ناگهانی دستگاه جلو گیری می کند.
کنتاکتور برای جریان های AC وDC ساخته میشود.تفاوت این دو کنتاکتور در این است که در کنتاکتور های AC از یک حلقه اتصال کوتاه برای جلوگیری از لرزش حاصل از فرکانس برق استفاده می شود. نیروی کششی یک مغناطیس الکتریکی جریان متناوب،متناسب با مجذور جریان عبوری از آن و در نتیجه متناسب با مجذور اندکسیون مغناطیسی است.چون مقدار جریان لحظه ای با توجه به رابطه i=ImaxSIN wt تعقیر میکند،نیروی کششی مغناطیسی نیز برابر با
F=Fmax sin wt  (سینوس توان 2 دارد که نمیشد تایپ کنی)
خواهد شد و تعداد دفعاتی که این نیرو ماکزیمم و صفر می شود، به اندازه دو برابر فرکانس شبکه خواهد گردید.در نتیجه ،در لحظاتی که مقدار نیروی کششی بیشتر از نیروی مقاوم فنر های کنتاکتور باشد ،هسته کنتاکتور جذب می شود و در لحظاتی که مقدار نیروی کششی کمتر از مقدار نیروی فنر ها شود،هسته متحرک هسته نیز آزاد شده و به محل اول خود باز می گردد.بدین ترتیب در هسته متحرک لرزش و صدا ایجاد خواهد شد این نوسانات را می توان به وسیله یک حلقه بسته در سطح قطب ها جا سازی شده و حدود نصف تا 3/2 سطح هر قطب را پوشانده است از بین برد و لرزش آن را برطرف کرد. عمل این حلقه آن است که مانند سیم پیچ ثانویه ترانسفورماتوری که در حالت اتصال کوتاه قرار گرفته است،از آن جریان القایی عبور میکند و باعث ایجاد فوران مغناطیسی فرعی در مدار هسته می شود. این فوران فرعی با فوران اطلی اختلاف فاز دارد و در زمانی که نیروی کششی  حاطل از فوران اطلی صفر باشد ،نیروی کششی حاصل از فوران اطلی ماکزیمم خواهد بود و در حالتی که نیروی حاصل از فوران ماکزییم باشد ،این نیرو صفر خواهد بود و چون جمع این دو نیرو به هسته متحرک اثر میکند،نیروی کششی در هر لحظه از نیروی مقاومت فنر بیشتر خواهد بود.
ولتاژ تغذیه بوبین متفاوت است و از 24 تا 380ولت ساخته می شود. در اکثر کشورهای صنعتی برای حفاظت بیشتر ،تغذیه بوبین کنتاکتور را زیر ولتاژ حفاظت شده (65ولت)انتخاب میکنند. و یا برای تغذیه مدار فرمان ،ترانسفورماتور مجزا کننده به کار می برند.

شناخت مشخصات کنتاکتور
نوع کنتاکتور
با توجه به نوع مصرف کننده و شرایط کار ،کنتاکتورها دارای قدرت و جریان عبوری مشخصی برای ولتاژهای مختلف هستنند. بنابراین باید به جدول و مشخصات کنتاکتور توجه کافی مبذول کرد و انخاب کنتاکتو.را منطبق بر مشخصات مورد نیاز قرار داد.
برای اتصال مصرف کننده به شبکه باید از کلید یا کنتاکتوری با مشخصات مناسب استفاده کرد که کنتاکت های آن تحمل جریان راه اندازی و جریان دائمی را داشته باشد و همچنین در صورت اتصال کوتاه،جریان لحظه ای زیادی که از مدار عبور می کند. و یا جرقه ای که هنگام اتصال مدار ایجاد می شود ،صدمه ای به کلید نزند.
بدین منظور و برای این که بتوانیم پس از طراحی مدار ،کنتاکتور مناسب را برای اتصال مصرف کننده به شبکه انتخاب کنیم،باید با مقادیر نامی مربوط به کنتاکتور آشنا شویم.
برای انتخاب کنتاکتور در قدرت های مختلف می توان از جدول هایی استفاده کرد.

شستی استاپ استارت و سلکتور سوئیچ های فرمان

شستی ها از جمله وسایل فرمان هستنند که تحریک آنها به وسیله دست انجام میگیرد و در انواع مختلف و برای کاربردهای متفاوت طراحی می شوند.
شستی که پس از تحریک،دو کنتاکت وصل را قطع میکنند استاپ(قطع) و شستی هایی که پس از تحریک دو کنتاکت،قطع را وصل می کنند شستی استارت (وصل) نامیده می شوند. شستی های که هر دو عمل را در یک زمان انجام می دهند،به شستی استارت استاپ یا دوبل معروف هستنند یعنی با فشار کلید دو کنتاکت باز بسته و دو کنتاکت بسته باز می شود.

رله اضافه بار(حرارتی یا بیمتال)

دستگاه های الکتریکی را باید در مقابل خطرات و خطاهای احتمالی حفاظت کرد.یکی از راه های حفاظت موتورهای الکتریکی ،استفاده از رله حرارتی و رله مغناطیسی است رله حرارتی موتور را در مقابل اضافه بار حفاظت میکند.
رله اضافه باری جهت کنترل جریان موتورهای الکتریکی بکار میرود و یک نوع رله حفاظتی است.
این رله از دو فلز مختلف الجنس که ضرایب انبساط طولی مختلفی دارند تشکیل شده است. به اطراف این دو فلز به هم چسبیده ،یک رشته سیم حامل جریان الکتریکی پیچیده شده را طوری تنظیم کرد که در اثر افزایش کم جریان ،دستگاه مربوطه بدون دلیل و به سرعت قطع نشود با استفاده از این منحنی ها همچنین می توان آنرا طوری تنظیم کرد که زمان قطع زیاد شده  و عبور جریان اضافی موجب صدومه به دستگاه نشود.
شرایط کار این رله ها از(20-)درجه تا (60+)درجه سانتی گراد متغیر است .

رله مغناطیسی

رله مغناطیسی نیز برای کنترل جریان به کار می رود . اصول کار این رله بر اساس پدیده مغناطیس پایه گذاری شده است .
از این رله برای قطع جریان های اتصال کوتاه استفاده می شود.می دانیم که یک اتصال کوتاه باید سریع قطع شود بنابر این در چنین موقعیتی نمی توان از رله اضافه باری(حرارتی)استفاده نمودچون گرم شدن بیمتال رله به یک زمان نسبتا طولانی نیاز دارد.
این رله از یک هسته مغناطیسی که اطراف آن چند دور سیم پیچیده شده تشکیل گردیده است.عبور جریان اتصال کوتاه باعث مغناطیس شدن و جذب اهرم قطع می شود.این رله را به طور مجرا به ندرت مورد استفاده قرار می دهند و در کلیدهای اتوماتیک از آنها بهمراه رله های حرارتی بهره می گیرند.

لامپ های سیگنال

لامپ های علامت دهنده یا لامپ های سیگنال در کلیه دستگاه های صنعتی و تابلو های توزیع و تابلو فرمان به کار میروند. نوع استفاده از این لامپ متفاوت است .این لامپ به عنوان لامپ خبر استفاده می شود و میتوان روشن بودن،خاموش بودن و یا عیب دستگاه و...را نشان دهد.
چراغ های مورد استفاده در مدار فرمان ،یک چراغ کم قدرت (2/1تا5وات)است که با ولتاژهای مختلف از 24تا 220ولت کار میکند.این چراغ ها معمولا در سه رنگ استاندارد قرمز،سبزو نارنجی ساخته می شوند.
برای مثال در کارخانه ای که تعداد زیادی موتور در آن واحد مشغول به کار بوده  و فواصل آنها تا تابلوی کنترل نسبتا زیاد باشد،از چراغ قرمزی که توسط کنتاکت بازی از کنتاکتور اصلی موتور روشن می شود استفاده می کنند.با استفاده از کنتاکتهای باز کنتاکتور می توان چراغ سبزی را که نمایشگر حالت خاموشی مدار است روشن نمود.در نقشه ها برای نمایش چراغ سیگنال از حرف h استفاده می شود.

فیوزها

در کلیه تاسیسات الکتریکی برای جلوگیری از صدمه دیدن و معیوب شدن وسایل و نیز برای قطع کردن دستگاه های معیوب از شبکه که بر اثر عئامل مختلف از قبیل نقصان عایق بندی،ضعف استقامت الکتریکی یا مکانیکی و ازدیاد بیش از حد جریان مجاز(اتصال کوتاه)وسایل حفاظتی مختلف به کار می رود.این وسایل باید طوری انتخاب شوند که در اثر اضافه بار یا اتصال کوتاه در کوتاهترین زمان ممکن و قبل از اینکه صدمه ای به سیم ها و شبکه الکتریکی شبکه برسد،مدار قسمت معیوب را قطع کنند.یکی از این وسایل حفاظتی فیوز است فیوزها از نظر زمان قطع بر حسب منحنی ذوب سیم حرارتی داخل انها به دو نوع کند کار و تند کار تقسیم میشوند.
فیوز های تند کار زمان قطع کمتری نسبت به فیوزهای کند کار دارندو به همین دلیل در مصارف روشنایی استفاده می شوند.فیوز های کند کار دارای زمان قطع طولانی تری هستنند و در نتیجه برای راه اندازی موتورهای الکتریکی به کار میروند.تحمل جریان راه اندازی موتور در حدود 3تا 7 برابر جریان نامی است که بر روی کلیه فیوزها جریان نامی انها نوشته شده میشود.این جریان کمتر از جریان ماکزیمیم تحمل فیوز است.
فیوز در انواع فشنگی ،اتوماتیک(آلفا)،مینیاتوری،بکٌس،کاردی (تیغه ای)،شیشه ای یا کارتریج و فیوز های فشار قوی ساخته می شوند.

معمولا فیوزهای که در مدار قدرت به کار میروند،مدار کنتاکتور را در مقابل اتصال کوتاه محافظت میکند؛یعنی در واقع حفاظت سیم های رابط مدار را نیز بر عهده دارد.بنابراین در مدارهایی که مثلا فیوز 25 آمپری به کار می رود،ممکن است در مدار فرمان آنها از سیم یک یا یکو نیم استفاده شود.پس لازم است مدار فرمان با فیوز جداگانه ای حفاظت شود.
فیوزهای اتوماتیک یا آلفا نوعی فیوز خودکار است که عبور جریان بیش از حد مجاز از آن باعث قطع مدار می شود؛اما دوباره می توان شستی آن را به داخل فشار داد تا ارتباط برقرار شود.بعضی از فیوزهای خودکار دو عمل جریان زیاد و بار زیاد در مدار کنترل می کنند؛اما پس از قطع شدن ،باید پس از مدت کمی دباره شستی مربوطه را فشار داد تا مدار وصل شود.

در فیوز های اتوماتیک دو عنصر مغناطیسی و حرارتی وجود دارد که قسمت مغناطیسی آن اتصال کوتاه یا جریان زیاد و قسمت حرارتی آن (بیمتال) بار زیاد (افزایش جریان تدریجی) را قطع می کند.
کلید مینیاتوری نوعی فیوز اوتوماتیک است که از نظر ساختمان داخلی با فیوز آلفا شباهت دارد و از سه قسمت رله مغناطیسی (رله جریان زیاد زمان سریع)،رله حرارتی یا رله بیمتال (رله جریان زیاد تاخیری)و کلید تشکیل شده است.این مجموعه را نیز کلید موتور مینامند.این کلیدها در دو نوع L و G ساخته شده است.نوع Lدر مصارف روشنایی به کار می رود و تند کار است(LIGHT) و نوع G در راه اندازی وسایل موتوری مورد استفاده قرار می گیرد و کند کار است. این کلید ها در انواع تک فاز دو فاز و سه فاز ساخته می شوند.

کلید های محدود کننده

کلید محدود کننده(LIMIT SWITCH) که گاهی میکرو سویچ نیز نامیده می شوند،کلیدی است که برای قطع و وصل یک حرکت خطی یا دورانی و یا تعویض جهت دوران یک متحرک به کار می رود.
این کلید اهرمی دارد که وقتی دسته متحرک به آن برخورد می کند کنتاکتی را قطع می نماید. کنتاکت مذبور خود عامل فرمانی است برای ماشینی که هدف کنترل آنست.چنانچه از اسم این کلید بر می اید کلید یاد شده برای محدود کردن حرکت متحرک ها به کار می رود.مثلا در یک چرثقیل سقفی که در چند جهت حرکت می کند وقتی متحرک به انتهای هر قسمت از مسیر خود میرسد،یک کلید محدود کننده مدار رفت را از کار انداخته و مدار برگشت را مهیا میسازد.
مطلب مهمی که باید در کاربرد این کلید ها در نظر گرفت وضعیت کنتاکت ها در موقع وارد آمدن نیرو به اهرم آنها است.کارخانه های سازنده این وضعیت را بر حسب تعغیر طولی یا زاویه ای اهرم مشخص می نمایند.
انواع لیمیت سویچ ساده
1-کلید محدود کننده فشار انتهایی
2-کلید محدود کننده ای قرقرهای
3-کلی محدود کننده قرقره اییک طرفه از چپ
4-کلید محدود کننده قرقرهای یک طرفه از راست
5-کلید محدود کننده قرقر ه ای دو طرفه
6-کلید محدود کننده آنتنی دو طرفه

کلید تابع فشار(کلید های گازی)

این کلید ها برای کنترل سطح گاز داخل مخازن و کمپرسورها،تنظیم فشار آب داخل لوله ها و روشن و خاموش کردن اتوماتیک این دستگاه ها مورد استفاده قرار م گیرد.عامل فرمان این کلید ،فشار گاز یا مایع داخل مخزن است.
عامل قطع و وصل این کلید گاز می باشد اصول کار آن بدین صورت است که که فشار گاز موثر بر هر صفحه نیرویی معادل F=P.A ایجاد می نماید(P فشار و A سطح مقطع صفحه است).در رله ها F باعث جابه جایی صفحه می شود.این جابه جایی از طریق یک اهرم منتقل شده و کنتاکتی را قطع و وصل می نماید.نیروی برگردان را فنر زیر صفحه ایجاد می کند.پس با انتخاب فنر های مختلف می توان فشار های کم یا زیاد را بر روی صفحه اثر داده و قطع و وصل کنتاکت را بطور دلخواه تنظیم نمود.

کلید های شناور

کلید های شناور برای کنترل سطح آب یا مایهات داخل منبع ها،استخر ها و مخازن مورد استفاده قرار می گیرد.ساختمان این کلید از وزنه تعادل ،یک قسمت شناور و یک میکرو سویچ تشکیل شده است.هنگامی که قسمت شناور را تنظیم می کنند با تغیر سطح مایع داخل مخزن شناور تغیر مکان داده به میکرو سویچ داخل کلید فرمان می دهد و باعث قطع و وصل مدار می شود.

چشم های الکتریکی(سنسورها)

این کلید نوعی کلید فرمان دهنده است که بدون برخورد فیزیکی با دست یا هر وسیله دیگری توسط سیستم چشم الکتریکی از فاصله حداقل یک میلی متر و حداکثر8متر واکنش نشان میدهد و فرمان صادر می کند همچنین به وسیله رله ای که در داخل آن به کار رفته ،کنتاکت های را باز می کند یا می بندد و در نتیجه به دستگا ه های مورد نظر فرمان میدهد.از این کلید در دستگاه های صنعتی و خطوط تولید استفاده فراوان می شود.

رله زمانی (تایمر)و انواع آن

یکی از وسایل فرمان دهنده مدار های کنترل اتوماتیک ،تایمر ها یا رله های زمانی هستنند که وظیفه کنترل مدار را برای مدت زمان معینی بر عهده دارند.
اصول کار رله ها همانند کنتاکتور ها است با این تفاوت که در رله ها:
1-تمام کنتاکت ها از لحاظ فرم ظاهری شبیه هم هستنند و در مدار های فرمان شرکت می کنند .
2-کنتاکت ها بنا به مقتضیات کار ممکن است به طور لحظه ای یا با تاخیر زمانی قطع و وصل شوند . در این صورت نام رله ،رله لحظه ای یا رله با تاخیر زمانی خواهد بود.
3-رله ها همچنین ممکن است دارای کنتاکت های لحظه ای یا با تاخیر زمانی باشند.البته منظور از تاخیر زمانی  فاصله زمانی است که بین عمل کنتاکت (اعم از باز شدن یا بسته شدن) از لحظه اتصال سیم پیچ رله به ولتاژ به وجود می آید.

تا کنون در صنعت برق رله های زیادی ساخته شده اند که مشخصات مختلفی داشته  و هر یک برای کار بخصوصی مورد استفاده قرار می گیرند.برای مثال در انتقال انرژی و حفاظت خطوط ،از یک رله خاص استفاده می کنند.یک جور رله دیگر که مشخصات بخصوص دیگری دارد در صنعت نساجی و رله دیگر در جای دیگر....
من چند رله را برای دوستان معرفی می کنم که از مشهورترین و پر کاربردی ترین رله ها هستنند البته اگر دوستان می توانند رله های دیگری را معرفی کنند خیلی خوب میشه
1-رله زمانی موتوری یا الکترو مکانیکی
این رله بر اساس ساعتی کار میکند که محرک چرخ دنده های آن موتور آسنکرو سنکرو و بیشتر موتور با قطب چاکدار است می باشد.اصول کار آن به این صورت است که دور موتور توسط یک سیستم چرخ دنده کاهش می یابد بطوری که در نهایت ،آخرین چرخ دنده کنتاکت را خیلی به آرامی با یا بسته می کند. زمان شروع رله از لحظه راه اندازی موتور محسوب می شود.
توسط این رله می توان زمان هایی از حدود ثانیه تا حدود ساعت ،و حتی روز و هفته تنظیم نمود.
محل دیسک در لحظه شروع به کار ،قابل تنظیم است و پس از تنظیم زمان آن (توسط زایده خارجی) و تغذیه تایمر ،موتور با دور ثابت به حرکت در می آید  و با گردش موتور ،زمان تایمر شروع می شود. پس از گردش ،به علت برخورد با زایده دیسک ،متوقف می شود  و به میکرو سویچ داخلی فرمان می دهد و کنتاکت های تایمر عمل می کنند و به طور اتوماتیک قطع می شوند و موتور یا هر وسیلهء دیگر از کار می افتد.البته رله های جدیدی است که هنگام عمل کنتاکت بازی را بسته و کنتاکت بسته ای را باز می کند و می توان موتوری را خاموش یا روشن کرد یا نیرو را از مو توری به موتور دیگر انتقال داد .
2-رله زمانی الکترونیکی
از تایمر های الکترونیکی برای تنظیم زمان های کمتر از ثانیه تا چندین ثانیه استفاده می شود. در ساختمان این تایمر ها ،از مدار ها و اجزای الکترونیکی استفاده می شود.
در در نوعی از این تایمر ها با شارژ و دشارژ شدن یک خازن بوبین یک رله کوچک تحریک می شود. اصول ساختمان رله الکترونیکی بر مبنای مدار RC (خازن و مقاومت)و بر حسب تاخیر زمانی استوار است .تنظیم این نوع تایمر ها بستگی به مقاومت سر راه  خازن دارد.
در ساده ترین نوع تایمر الکترونیکی در تایمر نوع خازنی ،رله هنگامی وصل می شود که خازن شارژ بشود و ولتاژ دوسر آن برابر ولتاژ وصل رله گردد.پس از وصل رله ،با ذخیره شدن در خازن روی مقاومتی که توسط کنتاکت باز رله به دو سر خازن وصل می شود تخلیه می گردد.در این نوع با تعغیر ظرفیت خازن می توان زمان تایمر را تنظیم کرد.
3-رله زمانی نیوماتیکی
در این رله از خاصیت ذخیره سازی و فشردگی هوا استفاده می شود .به این ترتیب که رله هنگام رها شدن،خیلی راحت رها می شود.
وقتی که بوبین تحریک قسمت متحرک را جذب می کند ،اهرم،قطعه ای را که به شکل دم آهنگری است فشار خواهد داد .هوای دم از طیق سوپاپ یک طرفه خارج می شود. وقتی که بوبین از تحریک خارج می شود ،فنر دم را منبسط می کند .دم از طریق سوپاپ تنظیم ،از هوا پر می شود.سرعت انبساط دم در رابطه با پیچ تنظیم تفاوت می کند وقتی که دم به حالت عادی برگشت ،کنتاکت ها عمل می کنند.بنابراین به وسیله تنظیم کردن پیچ تنظیم ،عمل کردن کنتاکت ها را می توان تعقیر داد.کار این زمان سنج شبیه تایمر موتوری است ؛با این تفاوت که زمان سنج موتوری پس از تنظیم و وصل بوبین آن به ولتاژ شروع به کار می کند،ولی زمان سنج نیو ماتیکی پس از قطع بوبین آن از ولتاژ شروع به کار می کند.
4-رله زمانی بی متال یا حرارتی (تایمر حرارتی)
این نوع تایمر با استفاده از خاصیت بی متال کار می کند و در انواع رله ذوب شونده ،رله حرارتی بی متال  و رله حرارتی منعکس کننده میله ای ساخته می شوند.زمانی که  جریان از بی متال عبور می کند گرم میشود و پس از مدتی در اثر تعقیر شکل عمل کرد مدار را قطع یا وصل میکند.دقت این نوع تایمر زیاد نیست  و آب و هوای محیط بر روی آن اثر می گذارد به طور کلی می توان رله های زمانی را به دو دسته تقسیم کرد:
الف-رله های تاخیر در وصل(ON-DELAY) :به رله ای گفته می شود که باید به رله انرژی داده شود  و سپس رله عمل کرده کنتاکتی را باز یا بسته کند؛مثل رله زمانی موتوری.
ب-رله تاخیر در قطع(OFF-DELAY) :به رله ای گفته می شود که بعد از قطع شدن انرژی عمل کرده کنتاکتی را باز یا بسته کند؛مثل رله نیو ماتیکی.
5-رله زمانی هیدرولیکی
در این رله ها از سیستم هیدرو لیکی جهت تاخیر در مدار استفاده می شود. طرز کار آن طوری است که وقتی جریان برق به رله وصل می شود ،مقداری روغن در داخل آن جابهجا می شود.
برای بازگشت روغن به مکان اولیه زمانی لازم است که این زمان را به عنوان زمان تایمر در نظر میگیرند.این رله ها را در مدارهای مختلف به کار می برند.اگر کسی از دوستان توضیح بیشتری در ارتباط با این رله دارد لطفا ارائه بده تا مطالب کاملتر شود.

ترموستات

ترموستات نوعی رله حرارتی است که در مقابل حرارت محیط حساس بوده و عمل میکند.این وسیله در دستگاه های مختلف صنعتی کاربرد فراوان دارد  و وظیفه تعادل حرارتی دستگاه را بر عهده دارد.در صورتی که درجه حرارت از حد تنظیمی فراتر رود ،کلید عمل کرده یک کنتاکت باز را می بندد و یا کنتاکت بسته ای را باز می کند.از ترموستات بیشتر در وسایل حرارتی و برودتی مانند شوفاژ،یخچال،و چیلر استفاده می شود.

کلیدهای تابع دور(گریز از مرکز)

کلید های تابع دور در بعضی الکترو موتورهای یک فاز جهت خارج کردن سیم پیچ کمکی از مدار و در موارد دیگر مانند ترمز جریان مخالف به کار می رود.ساختمان آنها از یک محور و دو وزنه تشکیل شده که به وسیله یک طوق و یک فنر حول محور حرکت می کند و با زیاد و کم شدن سرعت موتور یا وسیله چرخنده ،وزنه های دو طرف به محور نزدیک یا دور می شود ؛به این ترتیب طوق روی محور حرکت می کند و باعث قطع و وصل کلید می شود.

دانلود جزوه کنترل فرایند دانشگاه صنعتی شریف

درس کنترل فرایندها از دروس اصلی وکاربردی مهندسی شیمی ومهندسی نفت به شمار میرود

درس کنترل فرایندها در رشته مهندسی شیمی یک درس تلفیقی میباشد که کاربرد مباحث تئوریک مبانی مهندسی مکانیک وابزار دقیق را در مباحث فنی ساختارهای مهندسی شیمی عیان میسازد.

دراین پست جزوه تایپ شده وکامل دانشگاه صنعتی شریف در درس کنترل فرایندها را برای دانلود شما اماده ساخته ایم که میتوانید از طریق لینک زیر دریافت نمایید:

فهرست

جلسه اول - معرفي ديناميك فرآيندها و ضرورت كنترل
جلسه دوم – تبديل لاپلاس
جلسه سوم – مدل سازي ورودي- خروجي، توابع انتقال
جلسه چهارم – نمونه هاي فيزيكي سيستم هاي درجه اول  خطي سازي
جلسه پنجم – سيستم هاي درجه دوم
جلسه ششم – ساير سيستم هاي ديناميكي خطي
جلسه هفتم – سيستم هاي تك حلقه (SISO)
جلسه هشتم – ابزار دقيق (اجزاي سخت افزاري)، سنسور، شير كنترل و كنترلر
جلسه نهم – توابع انتقال مدار بسته
جلسه دهم – پايداري و تحليل خطا
جلسه يازدهم – مكان هندسي ريشه ها
جلسه دوازدهم – كاربرد مكان هندسي ريشه ها در تحليل و عملكرد سيستم هاي كنترل
جلسه سيزدهم – آشنايي با پاسخ فركانسي
جلسه چهاردهم – دياگرامهای Bode
جلسه پانزدهم – تنظيم كنترلر
جلسه شانزدهم – پاسخ فركانسي، دياگرام نايكوئيست


تعريف و توصيف نيازها و اهداف
يك فرآيند شيميايي عملا يك آرايش منطقي و مهندسي از واحدهاي پرداز شكننده نظير راكتورها، مبد لهاي حرارتي، برج هاي جذب و تقطير، پمپها و تبخيركننده ها مي باشد. هدف و علت وجودي فرآيند، تبديل يك سري ورودي مواد خام و اوليه به محصولاتي با ارزش افزوده بالا مي باشد. در حين عمليات، اين هدف بايد تحت يك سري قيود اعم از فني، اقتصادي، اجتماعي و همچنين اغتشاشات محيطي انجام پذيرد:

- ايمني (پرسنل) و حفظ تجهيزات،
- مشخصه هاي مطلوب محصولات، قوانين زيست محيطي،
- صرفه اقتصادي.
لذا، بديهيست كه براي يك فرآيند، هم مانيتورينگ (پايش) داشته باشيم و هم كنترل (پاسش).

تحليل مشخصه ها و مسائل طراحي

سه هدف كلان از به كارگيري سيستم كنترل فرآيند عبارتند از:
- عملكرد – محور: واداشتن سيستم در باقي ماندن در مقادير مقرر و/يا رگولاسيون،
- پايدار – محور: تضمين پايداري سيستم و جلوگيري از فرار حالات و تعطيلي فرآيند،
- بهينه سازي: بهينه كردن عملكرد فرآيند با اعمال سياست هاي كنترلي.

www.spowpowerplant.blogfa.com

روش های مختلف راه اندازی موتور های آسنکرون

 موتورهای آسنکرون با توجه به قدرت و ولتاژ آن به طرق مختلف راه اندازی ميشوند و با توجه به اينكه موتور در لحظه شروع به كار جريان زيادی ميكشد و اين جریان زياد علاوه بر اينكه به خودموتور  صدمه ميزند به مصرف كننده های ديگری كه از اين خط تغذيه می كنند لطمه زده و كار آنها را مختل می سازد.

بنابراين برای كم كردن جريان شروع به كار موتور بايد چاره ای انديشيد؟

معمولاً به روشهای زير راه اندازی ميشود در نتيجه جريان راه اندازی‌ كم ميشود :

 1-      به طور مستقيم

2-      توسط كليد يا مدار ستاره – مثلث

3-      توسط كمپانساتور

4-      راه اندازی بوسيله اضافه كردن مقاومت در مدار روتور

5-      راه اندازی بوسيله داخل كردن مقاومت در مدار استاتور

 1- راه اندازی موتور به طور مستقيم : برای‌ موتورهايی كه بزرگ نيستند و‌ آمپر زيادی از شبكه نمی كشند بوسيله يك كليد سه قطبی به شبكه متصل ميشوند .

 2- راه اندازی ستاره – مثلث : ابتدا ولتاژ اوليه را كه بر هر فاز متصل ميشود ،‌ را كم مى كنيم سپس وقتي كه موتور به دور نرمال خود رسيد ولتاژی كه به هر فاز می رسد را زياد می كنيم .

بنابراين در لحظه اول كليد به حالت ستاره بوده يعنی ولتاژ دو سر هر فاز به u/√3 تقليل می يابد در نتيجه موتور با توان 3/1 توان نامی خود كار می كند .

استعمال كليد روی انواع موتورها با روتور قفسه ای يا روتور سيم پيچی امكان پذير است . ولی در موتورهايی كه با بار زياد كار می كنند از كليد برای راه اندازی استفاده نمی شود . چون گشتاور مقاوم بار زياد است .

3- راه اندازی توسط كمپانساتور : اين وسيله راه اندازی كه اتوترانسفورماتور كاهنده است بين موتور و شبكه قرار می گيرد . اين طريق راه اندازی به دليل اينكه جريان شروع به كار و گشتاور شروع به كار هر دو به يك نسبت پايين می آيند خيلی خوب است . ولی چون هزينه آن گران  است فقط در موتورهايی كه قدرت زياد دارند استفاده می شوند.

 4- راه اندازی موتورهای قفسه ای بوسيله قرار دادن مقاومت سر راه استاتور : برای جلوگيری از عبور جريان زياد در موقع راه اندازی موتور ميتوان مقاومت هايی به طور سری سر راه سيم پيچی های  موتور قرار دارد . و به تدريج كه موتور دور می گيرد دسته مقاومتهای راه انداز را به طرف چپ حركت داده در اين صورت كم كم مقاومتها از سر راه مدار خارج ميشود.

اين طريق راه اندازی به دليل تلفات انرژی در مقاومتها زياد و نيروی كشش در لحظه شروع به كار كم ، استعمال كمی دارد.

 5- راه اندازی موتورهای آسنكرون با روتور سيم پيچی با قرار دادن مقاومت سر راه روتور : تمام مقاومتهای راه انداز را سر راه سيم پيچی روتور قرار داد . بدين وسيله مقاومت مدار سيم پيچی روتور را به حداكثر مقدار خود ميرسانند و سپس استاتور را به شبكه برق وصل می كنند . مقاومت روئستای روتور به تدريج از مدار خارج ميشود.

پیدا کردن سرسیم های موتور آسنکرون

عیین آرایش کلافها در شیار :موتورهای سه فاز از سه سیم پیچ تشکیل شده که هر کدام از این سیم پیچها 3/1 شیارهای استاتور را اشغال میکند. این سیم پیچها به فاز اول (r) ، فاز دوم (s) ، فاز سوم (t) شناسایی می شوند.

* سیم پیچی که از فاز Rتغذیه می کند شروع سیم پیچی را (u ) و انتهای آنرا با ( X )

* سیم پیچی که از فاز S تغذیه می کند شروع سیم پیچی را (v ) و انتهای آنرا با ( Y )

* سیم پیچی که از فاز T تغذیه می کند شروع سیم پیچی را (w ) و انتهای آنرا با ( Z )برای یافتن سر سیم ها‌ :ابتدا باید دو سر هر کلاف را پیدا کنید از مولتی متر یا هر روش دیگری که می شناسید .( یک سر مولتی متر را به یک سر سیم گرفته ، سر دیگر مولتی متر را با 5 سر سیم باقی مانده امتحان می کنید . هر کدام که راه داد ، آن یک کلاف سیم پیچ است . )اشتباه در سرسیم ها :همانطور که می دانیم موتور سه فاز از سه سیم پیچ تشکیل شده است.که هر کدام از سیم پیچها 3/1 شیارهای استاتور را اشغال کرده وباعث تشکیل قطب در موتور می شود و قطب ها حرکت دورانی به روتورمی دهد . حال اگر سرسیمی تغییر کند در موتور ایجاد قطب نمی شود و موتور حرکت نمی کند و می تواند باعث سوختن موتور شود .قبل از انجام کار اگر بار روی موتور قرار دارد بار را از روی موتور بردارید. ( تسمه یا ....)
اگر سربندی ها پاک شده باشه و ما هیچگونه سر و ته کلافی رو نداشته باشیم ابتدا سر های موتور رو به دلخواه شماره گذاری میکنیم سپس با یک اهم متر سر و ته هر یک رو مشخص میکنیم از این سه سیم پیچ مشخص شده دو سر یکی از انها (1-5)رو u یا x نامگذاری میکنیم (u در نظر میگیریم) سپس هر یک از سر های سیم پیچ های دیگر را با x اتصال میدهیم.اگر سیم پیچ u-x رو به ولتاژ متناوب وصل کنیم در سیم پیچ های(3-4)و(2-6)نصف ولتاژ تغذیه القا خواهد شد.اگر اختلاف ولتاژ بین(1-3)و(1-2)حدود یک و نیم برابر ولتاژ تغذیه U-X باشد اتصال صحیح است.در این صورت اختلاف ولتاژ بین ترمینال های 2و3 صفر است.بدین ترتیب میتوان شماره 3 رو w و 2 را نیز v و 4 را z و 6 رو با y نشان داد.اگر اختلاف سطح دو سر 1و2 از اختلاف سطح تغذیه کمتر باشد باید سر و ته 2 و 6 رو با هم عوض کرد